descargar 4.13 Mb.
|
PARTICULARIDADES DE LA 3ª DECLINACIÓN ● Particularidades referidas al número: - Hay palabras que solo tienen singular, como Hispalis-is, Sevilla, Neapolis-is, Nápoles, Barcino-onis, Barcelona, Tiberis-is, el Tíber, etc. - Hay también palabras que solo se declinan en plural (son los llamados pluralia tantum) y, por tanto, se enuncian en plural (con el nom. pl. y el gen. pl.), tales como Manes-ium (los Manes), Penates-ium (los Penates), viscera-um (las vísceras), moenia-ium (las murallas), etc. - Hay palabras que pueden cambiar de significado al pasar del singular al plural, tales como finis-is (fin, límite) y fines-ium (el territorio), pars-rtis (la parte) y partes-ium (los partidos políticos, los papeles -que uno representa-), sors -rtis (la suerte) y sortes-ium (el oráculo) o aedes-is (el templo) y aedes-ium (la casa). ● Particularidades referidas al caso: - Algunos imparisílabos normales tienen su genitivo plural terminado en -ium, como si hubieran sido parisílabos: dos dotis, la dote, (dotium); nix nivis, la nieve, (nivium); fraus fraudis, el engaño, (fraudium); ius iuris, el derecho, (iurium) o lis litis, el litigio, (litium). - Declinación de palabras especiales: vis (vis) (f.), la fuerza:
bos bovis (m. y f.), el buey, la vaca:
vas vasis (n.), el vaso:
Iuppiter Iovis (m.), Júpiter:
iter itineris (n.), el camino:
sus suis (m. y f.), el cerdo, la cerda:
EJERCICIO XXIII 1 Aprende el siguiente vocabulario (los sustantivos aparecen enunciados, con indicación del género, los adjetivos figuran con el nominativo singular masculino, femenino y neutro, y los verbos están enunciados con las cinco formas habituales); pon especial atención en las palabras marcadas con el signo →, ya que no se facilitará en los exámenes ni su enunciado ni su significado: abies-etis, f.: abeto → accedo-is-ere accessi accessum: acercarse adversus (prep. de ac.): contra agrestis-e: agreste, rústico → aestas atis, f.: estío, verano → aestimo-as-are-avi-atum: estimar, valorar → ambulo-as-are-avi-atum: pasear antepono-is-ere-posui-positum: anteponer, preferir Apollo-inis, m.: Apolo → arbor-oris, f.: árbol → ars artis, f.: arte asper-era-erum: áspero, incómodo → ater atra atrum: negro → augeo-es-ere auxi auctum: aumentar autumnus-i, m.: otoño → carmen-inis, n.: poema, canción celebro-as-are-avi-atum: celebrar → celeritas,-atis, f.: celeridad cibus-i, m.: alimento → classis-is, f.: escuadra → constituo,-is,-ere-stitui,-stitutum: establecer, decidir → corpus-oris, n.: cuerpo → cresco-is-ere crevi cretum: crecer crimen-inis, n.: crimen crus cruris, n.: pierna culmen-inis, n.: cumbre decet-ere decui: convenir delectatio-onis: deleite → deus dei, m.: dios → dico-is-ere dixi dictum: decir dolor-oris, m.: dolor → donec, conj. temp.: mientras que, hasta que → dux ducis, m: jefe ebrietas-atis, f.: embriaguez → eques-itis, m.: jinete → etiam: también, aún excusatio-onis, f.: disculpa → exemplum-i, n.: ejemplo → facio-is facere feci factum: hacer fera-ae, f.: fiera flos floris, m.: flor → flumen-inis, n.: río frango-is-ere fregi fractum: romper → frater-tris, m.: hermano → fugio-is-ere fugi: huir fugo-as-are-avi-atum: poner en fuga fulgur-uris, n.: relámpago → gaudium-ii, n.: gozo → gens gentis, f.: gente, nación → genus-eris, n.: género, linaje gubernator-oris, m.: timonel gutta-ae, f.: gota hiems hiemis, f.: invierno → homo-inis, m.: hombre → hostis-is, m.: enemigo humanus-a-um: humano ignavia-ae, f.: pereza, cobardía → ignis-is, m.: fuego → impero-as-are-avi-atum: mandar → impono-is-ere-posui-positum: imponer insania-ae, f.: locura invictus-a-um: invencible → iudex-icis, m.: juez → ius iuris, n.: derecho iustus-a-um: justo iuventus-utis, f.: juventud → labor-oris, m.: trabajo lapis-idis, m.: piedra → lex legis, f.: ley libertas-atis, f.: libertad → littera-ae, f.: letra → litterae-arum, f.pl.: carta → litus-oris, n.: costa, litoral, orilla lympha-ae, f.: agua → mater-tris, f.: madre → mens mentis, f.: mente messis-is, f.: mies → miles-itis, m.: soldado misceo-es-ere mixi mixtum: mezclar → mors mortis, f.: muerte → mos moris, m.: costumbre → multitudo-inis, f.: multitud mundus-i, m.: mundo, cielo → muto-as-are-avi-atum: cambiar narro-as-are-avi-atum: narrar, contar naufragium-ii, n.: naufragio necessarius-a-um: necesario necessitas-atis, f.: necesidad nidus-i, m.: nido → noceo-es-ere nocui nocitum: dañar → nomen-inis, n.: nombre → nosco-is-ere novi notum: conocer notus-a-um: conocido → nubes-is, f.: nube numero-as-are-avi-atum: contar obscurus-a-um: oscuro → opus-eris, n.: obra origo-inis, f.: origen → otium-ii, n.: ocio palus-udis, f.: pantano → pars partis, f.: parte → paucus-a-um: poco pauper-eris, m. y f.: pobre → pax pacis, f.: paz → per, prep. de ac.: por, a través de perfidus-a-um: pérfido perpetuus-a-um: perpetuo perversus-a-um: perverso → peto-is-ere peti(v)i petitum: pedir placeo-es-ere placui: agradar postulatum-i, n.: petición postulo-as-are-avi-atum: pedir praebeo-es-ere-bui-bitum: ofrecer praeceptum-i, n.: mandato, precepto praedico-is-ere-dixi-dictum: decir, hablar probo-as-are-avi-atum: probar → pulcher-chra-chrum: bello, hermoso → quattuor: cuatro → quinque: cinco radix-icis, f.: raíz → ratio-onis, f.: razón → respondeo-es-ere respondi responsum: responder → rex regis, m.: rey → rus ruris, n.: campo saevus-a-um: cruel saxum-i, n.: roca scientia-ae, f.: ciencia → scio-is-ire-ivi-itum: saber scopulus-i, m.: escollo → scriptor-oris, m.: escritor securus-a-um: tranquilo → sedeo-es-ere sedi sessum: estar sentado, estar posado semel, adv.: una vez → senectus-utis, f.: vejez → sermo-onis, m.: conversación servitus-utis, f.: esclavitud → si, conj. cond.: si → sidus-eris, n.: astro, estrella simulacrum-i, n.: estatua, imagen societas-atis, f.: sociedad → sol solis, m.: sol solitudo,-inis, f.: soledad → solus-a-um: solo → speculum-i, n.: espejo splendeo-es-ere splendui: resplandecer splendidus-a-um: resplandeciente → statuo-is-ere statui statutum: establecer, decidir strenuus-a-um: valiente → sumo-is-ere sumpsi sumptum: tomar tempestas-atis, f.: tiempo, tempestad → tempus-oris, n.: tiempo, momento → trado-is-ere tradidi traditum: entregar → traho-is-ere traxi tractum: arrastrar tranquillus-a-um: tranquilo → tunc, adv.: entonces → urbs urbis, f.: ciudad vagus-a-um: errante varius-a-um: variado, diverso → vectigal-alis, n.: impuesto ver veris, n.: primavera → verbum-i, n.: palabra veritas –atis, f.: verdad vestis-is, f.: vestido → victor-oris, m.: vencedor → victus-a-um: vencido virgo-inis, f.: doncella, virgen → virtus-utis, f.: valor, virtud vitupero-as-are-avi-atum: censurar vivus-a-um: vivo, viviente volo-as-are-avi-atum: volar → voluntas-atis, f.: voluntad voluptas-atis, f.: placer → vox vocis, f.: voz → vulgus-i, n.: vulgo vulpes-is, f.: zorra vultur-uris, m.: buitre |